Trong gia công CNC, độ chính xác là yếu tố quan trọng giúp sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao về kích thước và chất lượng bề mặt. Trong đó, lệnh bù dao trong tiện CNC giữ vai trò quan trọng trong việc bù trừ sự chênh lệch giữa quá trình lập trình và gia công thực tế. Hiểu rõ và sử dụng chính xác lệnh bù dao giúp nâng cao độ chính xác, giảm lãng phí và tối ưu quy trình gia công.
1. Lệnh bù dao trong máy tiện CNC là gì?
Lệnh bù dao trong tiện CNC là các lệnh được sử dụng để bù trừ sự chênh lệch về kích thước dao cụ trong quá trình gia công. Các lệnh này giúp đảm bảo rằng đường cát tuân theo đúng biên dạng mong muốn.
Trong CNC, các lệnh bù dao thường dùng gồm:
- G40: Hủy bù trừ bán kính dao.
- G41: Bù trừ bán kính dao bên trái đường chạy dao.
- G42: Bù trừ bán kính dao bên phải đường chạy dao.
Xem thêm: Tổng quan về lệnh G73 tiện CNC
2. Tại sao phải bù trừ mũi dao tiện CNC?
Trong thực tế, dao tiện CNC không phải là một điểm hình học lý tưởng mà có kích thước thực tế nhất định, thường là một bán kính mũi dao cụ thể. Nếu không thực hiện bù trừ bán kính dao khi lập trình, đường chạy dao sẽ bị chênh lệch so với biên dạng mong muốn, dẫn đến sai số trong gia công.
Việc sử dụng lệnh bù dao trong tiện CNC mang lại nhiều lợi ích quan trọng, bao gồm:
2.1. Tăng độ chính xác của sản phẩm
- Khi lập trình đường chạy dao, nếu không tính toán và bù trừ bán kính dao, quỹ đạo di chuyển của dao sẽ không đúng với kích thước thiết kế. Điều này có thể dẫn đến sản phẩm bị sai lệch về kích thước, hình dạng, đặc biệt là ở các biên dạng cong hoặc góc bo.
- Việc bù dao giúp đảm bảo rằng đường chạy dao thực tế luôn tương ứng chính xác với biên dạng mong muốn trên bản vẽ, giúp đạt độ chính xác cao trong gia công.
2.2. Giảm thiểu sai số trong quá trình gia công
- Mũi dao tiện CNC có bán kính nhất định và nếu không bù trừ, sai số có thể xuất hiện khi gia công các bề mặt phức tạp như rãnh, góc hoặc cung tròn.
- Ngoài ra, sai số cũng có thể phát sinh khi thay đổi dao trong quá trình sản xuất. Việc bù trừ bán kính dao giúp loại bỏ các sai lệch này, duy trì sự nhất quán trong từng sản phẩm, đặc biệt quan trọng khi gia công hàng loạt với yêu cầu cao về độ chính xác.
2.3. Nâng cao tuổi thọ dao cụ do giảm độ mài mòn
Việc thiết lập lệnh bù dao trong tiện CNC chính xác không chỉ giúp sản phẩm đạt yêu cầu mà còn tối ưu hóa quá trình cắt, giảm áp lực không cần thiết lên lưỡi cắt. Khi dao di chuyển theo đúng quỹ đạo mong muốn, lực cắt được phân bổ đồng đều, tránh tình trạng dao bị mài mòn không đồng đều hoặc chịu tải trọng quá mức tại một số điểm nhất định. Nhờ đó, dao có tuổi thọ lâu hơn, giảm chi phí thay dao và tăng hiệu quả kinh tế trong sản xuất.
2.4. Cải thiện hiệu suất và chất lượng gia công
- Bù trừ bán kính dao không chỉ giúp sản phẩm có độ chính xác cao mà còn tạo ra bề mặt cắt mịn hơn, ít ba via hoặc sai lệch về kích thước. Điều này đặc biệt quan trọng trong các ngành công nghiệp yêu cầu độ hoàn thiện cao như sản xuất linh kiện cơ khí chính xác, khuôn mẫu hoặc sản phẩm hàng loạt.
- Nhìn chung, bù trừ bán kính dao là một bước quan trọng trong quá trình lập trình tiện CNC, giúp tối ưu hóa chất lượng gia công, nâng cao độ chính xác, giảm thiểu sai số và kéo dài tuổi thọ của dao cụ.
Tham khảo: Tổng quan lệnh G98 trong tiện CNC
3. Hướng dẫn sử dụng lệnh bù dao trong tiện CNC
Việc bù trừ bán kính dao được thực hiện trên máy tiện CNC bằng các lệnh:
- G41: Bù trừ bên trái.
- G42: Bù trừ bên phải.
Các bước thực hiện:
Bước 1: Xác định kích thước bán kính mũi dao.
Bước 2: Nhập giá trị bù dao vào bảng tool offset trên máy CNC.
Bước 3: Chèn lệnh G41 hoặc G42 vào chương trình.
Bước 4: Kết thúc quá trình bù dao bằng lệnh G40.
4. Ví dụ về bù dao trong tiện CNC
Dưới đây là một ví dụ chương trình tiện CNC sử dụng lệnh bù dao:
N10 G21 (Sử dụng đơn vị mm)
N20 G90 (Chế độ làm việc tuyệt đối)
N30 G00 X50 Z5 (Di chuyển nhanh tới vị trí bắt đầu)
N40 G42 X30 Z0 (Bù trừ bên phải với G42)
N50 G01 X0 Z-20 F0.2 (Tiện thẳng xuống dài 20mm)
N60 G40 X50 (Hủy bù dao)
N70 M30 (Kết thúc chương trình)
Với bài viết trên của DN Solutions có thể thấy lệnh bù dao trong tiện CNC giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo độ chính xác khi gia công. Hiểu rõ và áp dụng đúng các lệnh trừ bán kính dao giúp giảm sai số, nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo vệ dao cụ và tối ưu quy trình gia công CNC, tạo ra những sản phẩm đạt chuẩn cao.
