Dao phay côn là gì? Tổng quan về dao phay côn

Dao phay côn là loại dao cụ được thiết kế đặc biệt để gia công bề mặt côn, tức là bề mặt có đường kính hoặc tiết diện thay đổi theo chiều dọc trục. Trong gia công cơ khí, dao cụ này giúp tạo ra các chi tiết có hình dạng côn (ví dụ: ống côn, lỗ côn, trục côn…) một cách chính xác và hiệu quả.

Nếu bạn đang quan tâm đến loại dao cụ này, đừng bỏ qua bài viết ngay sau đây nhé!

1. Dao phay côn là gì?

• Dao phay côn là dao cụ sử dụng trên máy phay CNC có góc nghiêng so với trục chính, hoặc có thân dao được mài/cắt theo dạng côn.
• Dao phay côn CNC dùng để gia công các mặt côn ngoài, côn trong, hoặc các bề mặt có độ nghiêng xác định, mà quá trình cắt cần lưỡi dao tương thích với biên dạng côn của chi tiết, giúp tạo bề mặt côn đều đặn, đúng góc, giảm thời gian và số nguyên công so với việc dùng dao phay ngón hoặc dao phay trụ rồi lập trình nghiêng bàn máy.

2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Cấu tạo của dao phay côn:

• Thân dao: Thường làm từ thép gió (HSS) hoặc hợp kim cứng (Carbide), có dạng côn (hoặc lưỡi cắt nghiêng) để đáp ứng góc cần gia công.
• Lưỡi cắt: Sắp xếp theo hình xoắn hoặc thẳng, răng dao có góc nghiêng tương ứng với độ côn mong muốn (thí dụ: côn 3°, 5°, 7°…).
• Vùng gá kẹp: Có lỗ hoặc côn trục để lắp lên máy phay.

Nguyên lý hoạt động: Dao phay côn quay quanh trục chính của máy phay, răng cắt tiếp xúc phôi theo biên dạng côn. Khi tiến dao (table feed), dao bóc tách vật liệu theo góc côn đã định, hình thành bề mặt nghiêng đều.

3. Phân loại dao phay côn

STT	Phân loại dao phay côn	Đặc điểm
1	Dao phay côn liền khối	Thân dao và lưỡi cắt liền nhau, chế tạo bằng thép gió (HSS) hoặc carbide. Góc côn cố định, thường gặp các chuẩn côn 3°, 5°, 7°, 15°… Dễ lắp ráp, thích hợp cho sản xuất quy mô nhỏ và vừa.
2	Dao phay côn gắn mảnh	Thân dao bằng thép, răng cắt hoặc chíp cắt carbide gắn quanh chu vi hoặc mặt đầu. Thay mảnh cắt được, tăng tính linh hoạt, phù hợp sản xuất khối lượng lớn hoặc vật liệu cứng. Giá đầu tư cao hơn nhưng tiết kiệm chi phí mài lại.
3	Dao phay côn tinh chỉnh góc	Có một số dao có cơ cấu chỉnh góc côn nhỏ trong một khoảng (thông qua thay đổi chèn hoặc ốc siết). Dùng cho trường hợp sản xuất nhiều loại côn với góc hơi khác nhau, tiết kiệm thời gian thay dao.

4. Đánh giá dao phay côn

Để đánh giá dao phay côn, hãy cùng theo dõi những ưu – nhược điểm của dao cụ này nhé!

Ưu điểm	Hạn chế
Độ chính xác góc côn cao: Được thiết kế chuyên biệt, dao phay côn cho bề mặt côn đồng đều và đúng thông số kỹ thuật. Năng suất: Cắt gọt nhanh hơn so với dùng dao phay trụ + lập trình nghiêng bàn hoặc đầu dao. Chất lượng bề mặt: Nếu chọn tốc độ, bước tiến phù hợp, bề mặt côn nhẵn, ít ba via.	Góc côn cố định (với dao liền khối): Hạn chế về tính linh hoạt, phải có nhiều dao khác nhau cho các góc côn khác nhau. Giá thành dao: Dao côn chất lượng (đặc biệt loại carbide hoặc gắn chíp) có thể cao. Kỹ thuật gá kẹp: Đòi hỏi cán dao, trục chính cứng vững, tránh rung để duy trì độ chính xác góc.

5. Ứng dụng của dao phay côn

• Gia công trục côn: Phổ biến trong chi tiết máy như trục truyền động, trục dẫn, côn trục chính…, yêu cầu góc côn chuẩn.
• Lỗ côn và họng côn: Dùng để phay/tinh lỗ côn, thường kết hợp với khoan/làm thô trước.
  Bề mặt nghiêng: Bất kỳ chi tiết nào cần bề mặt nghiêng có góc xác định (ví dụ: rãnh côn, mặt côn ghép kín…).
• Ngành khuôn mẫu: Tạo góc thoát khuôn hoặc các bề mặt nghiêng trong lõi và lòng khuôn, giúp quá trình lấy sản phẩm khỏi khuôn dễ dàng hơn.

6. Lưu ý khi sử dụng dao phay côn

• Xác định góc côn: Chọn dao có góc côn đúng yêu cầu, sai lệch nhỏ sẽ ảnh hưởng khả năng lắp ghép.
• Thông số cắt: Tốc độ cắt (Vc), bước tiến (f), chiều sâu cắt (ap) phải phù hợp vật liệu phôi (thép carbon, thép không gỉ, gang, nhôm…).
• Gá kẹp chắc chắn: Sử dụng đầu kẹp, côn trục chính đúng kích cỡ; kiểm tra độ song song, vuông góc giữa dao phay côn và bàn máy.
• Làm mát và loại phoi: Sử dụng dung dịch tưới nguội (hoặc khí nén) để giảm ma sát, tránh nhiệt độ cao gây hư dao. Đảm bảo phoi thoát tốt, tránh tích tụ gây trầy xước bề mặt côn.
• Bảo dưỡng: Thường xuyên kiểm tra độ mòn răng cắt. Nếu dao gắn chíp, thay mảnh kịp thời; nếu liền khối, mài lại khi bị cùn. Bảo quản nơi khô ráo, tránh va đập làm sứt lưỡi dao cắt.

Dao phay côn là công cụ hiệu quả và chuyên dụng để gia công mặt côn, trục côn, lỗ côn hoặc các bề mặt nghiêng đòi hỏi độ chính xác cao. Việc chọn góc côn, vật liệu dao, và thiết lập chế độ cắt hợp lý sẽ giúp tối ưu năng suất, đảm bảo chất lượng bề mặt gia công, đồng thời kéo dài tuổi thọ cho dao.

Với bài viết của DN Solutions về dao phay côn, chúc bạn có những thông tin hữu ích. Hẹn gặp lại trong những chia sẻ sau.